សុន្ទរកថា របស់ព្រះតេជព្រះគុណ​ នន្ទគុត្តោ ចន្ទ សុផាត ប្រធានសម្ព័ន្ធសមណនិស្សិត-និស្សិតខ្មែរកម្ពុជាក្រោម

ជាបឋម ខ្ញុំព្រះករុណា សូមនមស្ស
ការចំពោះ ប្រជុំនៃរតនៈ ដោយ
សេចក្តីគោ​រព! សូមគោ រពរំឭក
នូវព្រះវិញ្ញាណក្ខ័ន្ធ វិញ្ញាណក្ខ័ន្ធ
នៃបុព្វវីរៈ សមណៈ វីរៈបុរសខ្មែរ
​គ្រប់ជំនាន់ដែលបានបូជាកាយ
ថ្វាយជីវិតក្នុង បុព្វហេតុជាតិ និង​ព្រះពុទ្ធសាសនា។ សូមគោរព
ព្រះតេជព្រះគុណគណ អធិបតី ព្រះមហាថេរ ព្រះករុណាសមណ
និស្សិត​​ និស្សិត វាគ្មិន និងអង្គ ពិធីទាំងមូលដោយសេចក្តីគោរព។

ឥទ្ធិពលនៃលទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនាចំពោះសង្គមខ្មែរក្រោម
ក្រោយចាក់ឫសនៅក្នុងសង្គមខ្មែរក្រោម​មក ព្រះពុទ្ធសាសនាបាន
ជះឥទ្ធិពលយ៉ាង ធំធេង ទៅលើបណ្តាវិស័យនានាដែលទ្រទ្រង់សង្គម
និងធ្វើឲ្យសង្គមមានការរីកចំរើនព្រម​ទាំងបាន កសាងវប្បធម៌របស់
ជាតិមួយមានលក្ខណៈច្បាស់លាស់ ។
១/ វិស័យនយោបាយ ការគ្រប់គ្រង និងការដឹកនាំប្រទេស
ព្រះពុទ្ធសាសនាមានឥទ្ធិពលទៅលើនយោបាយ ការគ្រប់គ្រង និង
ការដឹកនាំប្រទេស​ជាតិ នៅគ្រប់របបសង្គមដែលគោរពព្រះពុទ្ធសា
សនា។ ជាពិសេសគ្រប់ថ្នាក់ដឹកនាំខ្មែរ សុទ្ធសឹង តែផ្សារភ្ចាប់ខ្លួនទៅ
នឹងព្រះពុទ្ធសាសនា ។ ជាក់ស្តែងក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមាន ឧកញ្ញា
សឺង គុយ ជាដើមដែលជាពុទ្ធសាសនិក ដ៏ឆ្នើមបានគោរពលើកតម្កើង
ព្រះពុទ្ធសាសនា​។ ជាងនេះទៀតនោះបានបូជា កាយថ្វាយ​ជីវិត ក្នុង
បុព្វហេតុការពារ និងរក្សាព្រះពុទ្ធសាសនាឲ្យបានគង់វង្ស នេះជាគំរូវីរៈ
ភាពដ៏ឧត្តុង្គ​ឧត្តម សម្រាប់ថ្នាក់ដឹកនាំជំនាន់ក្រោយអនុវត្តនឹងប្រតិ
បត្តិតាម ដើម្បីការពារនិងរក្សាព្រះ​ពុទ្ធ​​សា​សនាឲ្យស្ថិត​ស្ថេរ​​ចិរកាល ។
២/ លើវិស័យវប្បធម៌
សាសនាជាផ្នែកមួយនៃវប្បធម៌ តែផ្នែកនេះបានជះឥទ្ធិពលយ៉ាងធំធេង
ទៅលើផ្នែកដទៃទៀត នៃវប្បធម៌ ដែលបង្កើតបានខឿនវប្បធម៌របស់
ជាតិមួយមានការ រីកចំរើន។ ព្រះពុទ្ធសាសនា​ ជាសាសនាមួយក្នុងបណ្តា
សាសនាផ្សេងៗ បានជះឥទ្ធិពល យ៉ាងធំធេងទៅលើវប្បធម៌ដែលជា
វិស័យមួយមានតួនាទីសំខាន់បំផុត ក្នុងសង្គមខ្មែរកម្ពុជាក្រោម។ ផ្នែក
អប់រំចិត្តគំនិតព្រះពុទ្ធ សាសនាបានអប់រំប្រជាជនខ្មែរ ឲ្យមានចិត្តស្លូត
បូត​ សុភាពរាបសារ ប្រកាន់នូវអាកប្បកិរិយា សមសួនជា អ្នកស្រឡាញ់
សន្តិភាព។ ព្រះពុទ្ធសាសនាបានអប់រំមនុស្ស សត្វ ឲ្យធ្វើអំពើល្អគ្រប់
បែបយ៉ាង មានមេត្តា ករុណា ទៅវិញទៅមកចេះធ្វើទានដល់អ្នក ក្រីក្រ
ជៀសវាង ប្រើហឹង្សា​ និង ការធ្វើសង្គ្រាម។ ដោយសារឥទ្ធិពលនេះ ជា
ទូរទៅ គេសង្កេតឃើញថាជនជាតិខ្មែរមានចរិត ស្លូតបូត និងមានទឹក
ចិត្តស្រឡាញ់សន្តិភាពជា ទីបំផុត។
ផ្នែកអប់រំចំណេះដឹង ៖
ព្រះពុទ្ធសាសនានៅមានភារកិច្ចមួយដ៏សំខាន់ទៀត គឺការអប់រំផ្តល់
ចំណេះដឹងដល់ កុមារ និង យុវជនខ្មែរក្រោម ដើម្បីឲ្យពេញលក្ខណៈ
ជាប្រជាពលរដ្ឋមានសមត្ថភាព មួយ​សម​ស្របឆ្លើយតប ទៅនឹងតម្រូវ
ការនៃការកសាងប្រទេស ក្នុងដំណាក់កាលនីមួយៗ។ នៅ​កម្ពុជា​ក្រោម
សាលារៀន មាននៅតែក្នុងវត្តអារាមនៃព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលមានព្រះ
សង្ឃ និងគ្រូបណ្ឌិតជាគ្រហស្ថជាអ្នក បង្ហាត់បង្រៀនមុខវិជ្ជាគ្រប់ប្រភេទ។ ដើម្បីឲ្យកូនចៅបានសិក្សារៀនសូត្រ ទទួលចំណេះដឹង​ ឪពុកម្តាយ ឬ
ជីដូនជីតាបាននាំ កូនចៅទៅផ្ញើនឹងព្រះសង្ឃ គ្រូចៅអធិការ ឬ គ្រូសូត្រ
នៅតាមវត្ត អារាម ដែលដូនតា របស់គេឆ្លាប់ទៅគោរពបូជា។ មុខវិជ្ជា ដែលព្រះសង្ឃបានបង្ហាត់បង្រៀនមុន គេបំផុត គឺ​​បង្រៀនអក្សរសាស្រ្ត
ឲ្យចេះអាន ចេះសរសេរ បង្រៀនធម៌អាថ៌ ដើម្បីឲ្យចេះសូត្រធម៌ ក្នុង​ពិធី
ផ្សេងៗ និងបង្រៀនច្បាប់សីលធម៌ ដើម្បីអប់រំកាយ វាចា ចិត្ត និងអាកប្ប
កិរិយាឲ្យបាន សមរម្យ ចេះគោរពចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ មាតា បិតា និងអ្នកមាន
គុណទាំងឡាយ។ កាលបើបានរៀនសូត្រចេះអក្សរ និងលេខនព្វន្តខ្លះៗ
ហើយ កុមារត្រូវរៀនធម៌បួសជាសាមណេរ និងភិក្ខុទៀត ដើម្បីសិក្សារៀន
សូត្រភាសាបាលី សំស្រឹ្តក និងទ្រឹស្តីព្រះពុទ្ធ សាសនាឲ្យកាន់តែ ស៊ីជម្រៅ
ដូចជារៀនកាព្យសាស្រ្ត ហាត់តែងកាព្យ ហាត់តែងរឿង និង សិក្សាព្រះត្រៃ
បិដកជាដើម។ សរុបមក បញ្ចាក់ថា ព្រះពុទ្ធសាសនាមានតួនាទីសំខាន់ក្នុង
ការអប់រំ ផ្តល់ចំណេះ ដឹងដល់កុមារ យុវជនខ្មែរក្រោម ទាំងចំណេះដឹងអក្សរ
សាស្រ្ត និងសីលធម៌ ដើម្បីប្រជា ពលរដ្ឋមានចំណេះវិជ្ជា និងសីលធម៌ល្អ
ប្រសើរ។

៣/ វិស័យសង្គមកិច្ច៖
តាមប្រវត្តិសាស្រ្ត ក៏ដូចជាតថភាពសត្យានុម័តក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន ព្រះពុទ្ធ
សាសនា បានរួមចំណែក ដល់ការទ្រទ្រង់វិស័យសង្គមកិច្ច។ ពិសេសក្នុង
តំណាក់កាលដែលសង្គម ជាតិ​ស្ថិត នៅក្នុងភាពអន់ ថយ ឬ ស្ថិតនៅក្នុង
សង្រ្គាម ព្រះពុទ្ធសាសនាដែល មានវត្តអារាម និងព្រះ សង្ឃជាតំណាង
បានជួយ រំលែកទុក្ខលំបាក និងដោះស្រាយបញ្ហាសំខាន់ៗ របស់សង្គម
យ៉ាងច្រើន។ វត្តអារាមនីមួយៗ បាន ផ្តល់ចំណេះដឹងដល់ យុវជន និង
ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម អាច​ទៅប្រកបមុខរបបវិជ្ជាជីវៈ និងមុខជំនាញ
ផ្សេងៗ ដូចជាជាងឈើ ជាងដែក ជាងចម្លាក់ ជាងគំនូរ និងជាងកំបោរ
ជាដើម។ មិនត្រឹមតែ ប៉ុណ្ណោះ វត្តអារាម ជាអន្តេវាសិកដ្ឋានសម្រាប់
សិស្ស និស្សិត ដែលមកពីស្រុកឆ្ងាយៗ ស្នាក់នៅ សិក្សាររៀនសូត្រ
ក្រោមព្រះមេត្តាធម៌ និងការឧបត្ថម្ភ យ៉ាងកក់ក្តៅពីសំណាក់ព្រះគ្រូចៅ
អធិការ និងព្រះសង្ឃគ្រប់ព្រះអង្គ។

ក្រោយបានសិក្សាពីព្រះពុទ្ធសាសនា និងសង្គមខ្មែរមក គេអាច
វាយតម្លៃបានថា៖
ព្រះពុទ្ធសាសនា ជាសាសនាមួយពុំអាចអត់បាន សម្រាប់សង្គមខ្មែរ
ក្រោម។ ព្រះពុទ្ធសាសនា បានជះឥទ្ធិពលយ៉ាងស៊ីជម្រៅទៅក្នុងចិត្ត
គំនិត ទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណី និង ទៅលើបណ្តា វិស័យនានា នៃ អរិយធម៌ដែលបានធ្វើឲ្យសង្គមខ្មែរក្រោម​ មានអត្ថិភាពរៀង ​រហូត​ដល់
សព្វថ្ងៃ។ ម្យ៉ាងទៀត ព្រះពុទ្ធសាសនាជារបងការពារពូជសាសន៍ខ្មែរ
ក្រោមឲ្យ ​មាន​អត្តសញ្ញាណជាតិ ដែលជាជនជាតិមួយមានវប្បធម៌
អរិយធម៌ មួយពិសេសខុស ប្លែកពីជនជាតិដទៃ។ ដរាបណា នៅតែ
មានព្រះពុទ្ធសាសនា ដរាបនោះខ្មែរក្រោមនៅតែមានអត្ថិភាព ផ្ទុយ
ទៅវិញដរាបណានៅ តែមានខ្មែរក្រោម ដរាបនោះក៏នៅមានព្រះពុទ្ធ
សាសនា។ ការសិក្សាព្រះពុទ្ធសាសនា និងសង្គម ខ្មែរក្រោម បាន
បញ្ចាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ព្រះពុទ្ធ សាសនាមានតួនាទី និងសារៈសំខាន់
បំផុតសម្រាប់ សង្គមខ្មែរក្រោម។ ប្រសិនបើពុំមានព្រះ ពុទ្ធសាសនា
ជាបង្អែកទេនោះ សង្គមខ្មែរក្រោម ត្រូវបាន រលាយពូជសាស​ន៍តាំង
ពីយូរយារ ណាស់​​​​​​មកហើយ ភ័ស្តុតាងជាក់ស្តែង​​​ តាមខេត្តមួយចំនួន
នៅកម្ពុជាក្រោម ដែលមិន មានវត្តអារាម គឺត្រូវបានរលាយពូជសាសន៍
។ ព្រះពុទ្ធសាសនា និងវត្តអារាម បានរក្សា ពូជសាសន៍ ទំនៀម ទម្លាប់
ប្រពៃណី ចិត្តគំនិតជាខ្មែររៀងរហូត ទោះបីមាន រគាបសង្កត់ យ៉ាងកាច
សាហាវ និងនយោបាយសមានកម្មរំលាយពូជសាសន៍ខ្មែររបស់រដ្ឋ
អំណាច បក្ស កុម្មុយនិស្ត។ នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ក្នុងដំណាក់កាលដែល
ខ្មែរក្រោម កុំពុង អនុវត្តនយោបាយ បង្រួបបង្រួមជាតិព្រះពុទ្ធសាសនា
កាន់តែមានតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ថែមទៀត។ ព្រះពុទ្ធ សាសនាប្រៀបបាន
ដូចជា ទឹកបន្សាមួយដ៏ស័ក្តិសិទ្ធិ ធ្វើឲ្យខ្មែរគ្រប់និន្នា ការនយោបាយ ភ្ញាក់
រលឹកនឹកឃើញដល់វាសនា និង ព្រលឹងរបស់ពូជសាសន៍ខ្លួន។ តើខ្មែរនៅ
តែឈ្លោះគ្នាតទៅ ទៀតឬយ៉ាងណា?តើអ្នកណាជាអ្នកចំ ណេញ? ស្មារតីនេះ បានបំពាក់នូវសន្តានចិត្តខ្មែរ គ្រប់រូប គឺត្រូវតែត្រិះរិះពិចារណា ដើម្បីជាតិ
រស់។ កូនខ្មែរទាំងអស់គ្នាត្រូវតែរក្សាការពារពូជសាសន៍ ការពារទឹកដី ការ
ពារវប្បធម៌ អរិយធម៌ របស់ជាតិ ខ្លួនឲ្យនៅគង់វង្សរៀងរហូត ដោយផ្សារ
ភ្ជាប់ខ្លួនទៅនឹងលទ្ធិព្រះពុទ្ធ សាសនា។ សូមឲ្យឥទ្ធិពល នៃលទ្ធិព្រះពុទ្ធ
សាសនា មានអត្ថិភាពរៀងរហូតក្នុងចិត្តគំនិត វប្បធម៌ អរិយធម៌ខ្មែរ ដើម្បី
ខ្មែររស់ ខ្មែរមានអត្ថិភាព និងខ្មែររីកចំរើន។

សូមអរព្រះគុណ​ និងអរគុណ!